Ook in de winter kan het warm worden in de provincie Mantova, gelegen ten zuiden van het Gardameer in regio Lombardije.
De eerste dagen van het jaar kunnen we kennis maken met een oude Lombardische volkstraditie van heidense oorsprong il falò het vreugdevuur, een groot opgebouwd vuur.
In het Mantovaans dialect beter bekend als burièl afgeleid van het Latijnse woord comburere of verbranden.
De burièl vindt plaats op 2 vaste tijdstippen. Op 6 januari Epifania, Driekoningen laait het vreugdevuur de kilte weg van de heuvels. Het oude jaar wordt verbrand en al het kwaad wordt verbannen om weer met een nieuwe lei te kunnen beginnen. Op het platteland gebeurt dit op 17 januari, feest van Sant’ Antonio Abate, Sint-Antonius Abt, beschermer en patroonheilige van de dieren. Het vreugdevuur staat hier in het teken van het landelijke leven en het is een manier om de vruchtbaarheid van de grond te voorspellen.
Op 6 januari kleurde de burièl de donkere avond in Solferino, een dorpje in de Morenische heuvels van het Gardameer. Al van ’s morgens vroeg werd er druk gewerkt aan de opbouw van de grote stapel met takken droog hout.
Bovenop de brandstapel werd la cosidetta vecchia, het zogenaamde oud vrouwtje, geplaatst, een heks in oude kleren, die symbool staat voor het oude jaar. In Solferino werd er bovendien onder de brandstapel een slang van witte stenen aangebracht, een ander ritueel om de toekomst te voorspellen.
Dit jaar werd de burièl voorafgegaan door een fakkeltocht, die vertrok vanuit de verschillende wijken van Solferino en werd samen het vuur aangestoken. Het plaatselijke koor zorgde voor een muzikale achtergrond en om het nog warmer te krijgen werd er vin brulè of glühwein, thee en warme chocolademelk geschonken, vergezeld van taarten en zoetigheden.
Heel snel wakkerde het vuur aan en verschenen er metershoge vlammen. Alle ogen werden gericht op la vecchia, het oudje, want de manier waarop de oude heks valt is een teken of het een goed of een slecht, een mager of een vet jaar zal worden. Als ze schuin naar beneden zou vallen, ziet het er niet zo goed uit, indien ze recht blijft staan, dan zou het nieuwe jaar voorspoed brengen.
En wat gebeurde er in Solferino? La vecchia hield zich recht en verdween in de vlammen. De slang onder de brandstapel werd door een waarzegger bekeken en ook hier werd er een rooskleurig jaar aangekondigd.
Het oudje en de slang waren het met elkaar eens en 2014 zou dus een goed en vet jaar worden.
Bijgeloof of niet, het was een gezellig moment, dat heel wat mensen samenbracht en dat vooral de traditie levend houdt.
L’anno nuovo come sarà
Indovinami indovino tu che leggi nel destino: l’anno nuovo come sarà ? Bello, brutto o metà e metà ? “Trovo stampato nei miei libroni che avrà di certo quattro stagioni dodici mesi, ciascuno al suo posto, un carnevale e un ferragosto, e il giorno dopo del lunedì sarà sempre un martedì. Di più per ora scritto non trovo nel destino dell’anno nuovo: per il resto anche quest’anno sarà come gli uomini lo faranno”.
di Gianni Rodari